Nắp quan tài phải nậy tới 3 lần mới bật ra, tôi nhướn mắt hướng vào bên trong quan tài là vô số những mảnh xương người mà rõ ràng nhất là chiếc xương chân và hộp sọ vẫn còn nguyên vẹn.
Rợn người những mảnh xương trong cổ mộ ở hang Nà Lồi
Sau khi đã tận mắt chứng kiến hang ma ở bản Pưa Lai, chúng tôi theo anh Đinh Văn Đức trở xuống bản và đi vào nhà ông trưởng bản Đinh Văn Thiện. May sao ông Thiện hôm nay cũng rảnh rỗi đang ngồi hút thuốc lào một mình trên nhà sàn.
Khi tôi hỏi về các câu chuyện rùng rợn mà mọi người dân ở đây vẫn rỉ tai nhau về hang cổ mộ liệu có phải là sự thật thì ông Thiện cho hay: “Những chuyện như nhiều người chết, rồi bị bệnh hay bị phát điên vì có ý xâm phạm vào các quan tài trên hang ma tôi cũng đã từng nghe kể nhiều. Tuy nhiên, chứng kiến cụ thể thì chưa bao giờ, có điều cũng không biết là thật hay giả nhưng hầu hết người dân biết về hang ma ở bản này hiện giờ đều không dám có ý phá phách hay nghịch ngợm gì ở đó, họ đều kiêng kị để tránh điều không may.”
Ông Thiện cũng cho biết ngày xưa đã từng nghe các cụ cao niên ở đây kể về truyền thuyết hang ma ở trên núi rằng những ngôi mộ táng trên các động kia đều là những mộ chứa xương của một bộ tộc ăn thịt người, những bộ xương trong động là xương những người đã bị ăn thịt hoặc có thể là xương của những người có chức sắc trong bộ tộc sau khi chết đã được an táng bằng cách treo lên các vách núi để không ai có thể xâm phạm.
Cũng có một truyền thuyết khác đó là cách đây hàng trăm năm, người Xá và người Thái cùng ở trên mảnh đất Mộc Châu. Do có sự tranh chấp về đất đai họ chọn cách bắn tên để giải quyết. Nếu mũi tên của bên nào bắn cắm vào vách đá nghĩa là thần núi, thần đất thuận cho ở, còn bên nào thua phải đi khỏi mảnh đất này. Họ đã đứng ở núi Cắm tên, xã Mường Sang bây giờ bắn tên về Suối Bàng. Người Xá dùng tên có bịt đồng ở đầu mũi tên nên bắn vào vách đá thì bị nảy ra, còn người Thái lấy sáp ong dính vào đầu mũi tên nên khi bắn vào vách đá, mũi tên đã dính lại. Từ đó, người Thái được ở lại trên mảnh đất này, còn người Xá phải ra đi, giữ đúng lời giao kết là không được sinh sống hay săn bắn, trồng trọt nơi đây nữa. Khi chết, người Xá không dám chôn cất người chết trên đất của người Thái đành đưa vào những thân gỗ to, khoét bỏ ruột để đưa người chết vào trong rồi giấu trên các vách đá cheo leo.
Để đi đến được hang Nà Lồi có những cỗ "quan tài bay" phải leo lên ngọn núi cao dựng đứng
Sau một hồi trò chuyện, ông trưởng bản xin phép phải đi đám cưới ở xã bên nên đành cáo biệt chúng tôi và giao phó trách nhiệm “hoa tiêu” cho anh Đinh Văn Đức để dẫn chúng tôi lên hang Nà Lồi, nơi có vô số những cổ mộ được táng trên các vách núi mà người dân còn gọi là những cỗ “quan tài bay”.
Hang ma Nà Lồi chứa những cỗ quan tài kỳ lạ nằm trên một ngọn núi cao dựng đứng mà mới chỉ nhìn thôi tôi và anh bạn đã lắc đầu lè lưỡi vì biết đây sẽ là một hành trình cực kì gian nan và chẳng kém phần nguy hiểm, không cẩn thận rất dễ trượt chân lăn xuống vực chứ chẳng chơi.
Anh Đức vẫn là người đi đầu, chúng tôi bước theo những bước chân của anh, tay phải bám vào những cây mọc trên sườn núi để làm điểm tựa lấy đà kéo thần người lên. Nhiều đoạn dốc quá chúng tôi phải lấy tay kéo nhau mới vượt qua nổi.
Những quan tài ở hang Nà Lồi còn khá nguyên vẹn, tuy nhiên các quan tài ở hang này lại treo toàn trên những vách núi cao, không thể trèo lên được. Cũng may, có 3 chiếc ở gần, chỉ cần bám lên vệ đã có thể nhìn thấy được. Muốn được tỏ tường xem bên trong quan tài có thật sự còn xương của người chết hay không, chúng tôi liền lấy hương ra thắp làm lễ để tránh làm kinh động dù sao thì “có thờ có thiêng, có kiêng có lành” sau khi đã xong thủ tục, tôi lăm lăm chiếc máy ảnh, còn anh Đức và anh bạn đồng nghiệp hò nhau bật nắp chiếc quan tài vẫn còn nguyên vẹn.
Những cỗ quan tài ở hang Nà Lồi còn khá nguyên vẹn
Xương sọ và xương chân bên trong quan tài
Lần đầu cậy nắp quan tài nhưng không được, vì tấm gỗ quá nặng, phải đến lần thứ 3 chiếc chốt quan tài mới chịu nhúc nhích, rồi theo đà chiếc nắp quan tài được mở ra. Tôi gióng mắt hướng vào trong thì quả thực bên trong quan tài là vô số những mảnh xương người mà rõ ràng nhất là chiếc hộp sọ vẫn còn nguyên vẹn.
Ngoài ra còn có những mảnh sành vỡ, dường như khi chôn người này người ta đã chôn theo một số đồ vật. Cũng giống như quan tài ở Pưa lai, tất thảy những quan tài ở đây đều được làm từ gỗ đinh thối. Quan tài được trang trí những hoa văn họa tiết rất cầu kỳ và hai đầu đều được đục hình đuôi én. Trong lòng quan tài, phần đặt đầu người chết được khoét hình lòng bát. Từ từ đóng chiếc quan tài lại, chúng tôi không ai bảo ai cùng cúi đầu chắp tay vái lạy để tỏ lòng kính trọng với di cốt của người được táng trong quan tài và tìm đường trở xuống.
Lời giải về bí ẩn của cổ mộ trên vách núi
Chuyến đi tìm cổ mộ trên cách vách núi ở Suối Bàng, Mộc Châu, Sơn La thực sự đã mang lại cho chúng tôi những nỗi vui mừng khó tả vì được tận mắt khám phá bí mật bên trong của những cỗ “quan tài bay” gắn với nhiều truyền thuyết rùng rợn. Nhưng thêm vào đó cũng đem đến bao nỗi băn khoăn về lời giải cho bí ẩn của những hang quan tài này.
Một chiếc quan tài có hình thù bên ngoài kỳ lạ
Theo tài liệu phòng Phòng Văn hóa Thông tin huyện Mộc Châu cung cấp thì những quan tài cổ có thể của một tộc người nguồn gốc Môn- Khmer (Người Xá, người Khơ mú, Xinh mun) chứ không thể của người Thái hoặc người Mường, bởi nếu là tổ tiên, họ đã phải thờ cúng. Thứ hai, những quan tài có tuổi ước vào khoảng 400-500 năm trước, nhìn vào quá trình phong hóa trên quan tài có thể phán đoán có những cái mới chỉ khoảng 200 năm tuổi. Thứ ba, dựa vào phần xương còn lại trong các quan tài có thể khẳng định những người này có thể hình lớn, cao to hơn người ngày nay rất nhiều.
Còn theo Phó Giáo sư - Tiến sĩ Nguyễn Lân Cường, Viện khảo cổ Việt Nam, một người từng dành nhiều thời gian nghiên cứu về các táng thức của loài người thì những cỗ quan tài trên vách núi đươc dùng theo hình thức “Huyền táng” hay còn gọi là táng treo chính là hình thức táng được dùng trong các hang ma. Táng thức này sử dụng khá phổ biến trên thế giới nhưng ở Việt Nam hiện mới chỉ phát hiện ở Thanh Hóa và Mộc Châu. Đặc biệt, theo tiến sĩ Nguyễn Lân Cường thì dựa theo những gì còn sót lại có thể dự đoán những quan tài này mới chỉ xuất hiện cách đây vài trăm năm bởi xương ở đây còn rất xốp, nếu để lâu nó đã cứng lại. Tuy nhiên, việc lý giải được làm sao người xưa có thể đưa các quan tài này lên vách núi thì vẫn là một bí mật.
Việc đưa những cỗ quan tài lên các vách núi cao cheo leo,
dựng đứng vẫn còn là một điều bí ẩn chưa có lời giải
Cũng đã có nhiều giả thuyết được đưa ra như là những người được an táng dạng này thường là những quan lang hoặc những người có chức sắc trong bộ lạc người Xá thời ấy. Khi chết, họ sẽ được khiêng, rước lên các động đá. Và các dân phu cũng sẽ dùng cưa, rìu để hạ những cây gỗ gần đấy để an táng cho các vị này. Song có một vấn đề là hầu như tất cả các mộ thuyền ở đây đều bằng gỗ đinh thối. Vậy nhưng khi chúng tôi tiến hành khảo sát thì hầu như không thấy một dấu hiệu nào thể hiện nơi đây có một gốc đinh thối nào cũng như những dấu tích thể hiện loài cây này đã từng hiện diện tại đây!?
Giả thuyết thứ hai là người Xá đã dùng thuyền chở gỗ đinh thối từ các khu vực khác, tập kết tại khu bến phà Vạn Yên (nay thuộc xã Tân Phong, Phù Yên, Sơn La) rồi lại chuyển tiếp tới bến đò Lồi. Từ đó sẽ được chuyển tới các động hang ma. Tuy nhiên, tất cả vẫn chỉ là phỏng đoán chứ chưa thể khẳng định.
Sau chuyến đi này, chúng tôi phần nào cũng đã tìm ra lời giải cho bản thân về những bí ẩn của những cỗ quan tài trong cổ mộ ở các vách núi đá cheo leo. Để có được câu trả lời căn cẽ, chính xác chắc chắn sẽ phải chờ những nhà sử học, nhà nghiên cứu vào cuộc. Tuy nhiên, trong khi chờ đợi, thiết nghĩ cần có những biện pháp hữu ích để bảo vệ để tránh làm mất đi một thứ hiện vật cổ xưa mang nhiều giá trị lịch sử và khoa học.
Sau khi đã tận mắt chứng kiến hang ma ở bản Pưa Lai, chúng tôi theo anh Đinh Văn Đức trở xuống bản và đi vào nhà ông trưởng bản Đinh Văn Thiện. May sao ông Thiện hôm nay cũng rảnh rỗi đang ngồi hút thuốc lào một mình trên nhà sàn.
Khi tôi hỏi về các câu chuyện rùng rợn mà mọi người dân ở đây vẫn rỉ tai nhau về hang cổ mộ liệu có phải là sự thật thì ông Thiện cho hay: “Những chuyện như nhiều người chết, rồi bị bệnh hay bị phát điên vì có ý xâm phạm vào các quan tài trên hang ma tôi cũng đã từng nghe kể nhiều. Tuy nhiên, chứng kiến cụ thể thì chưa bao giờ, có điều cũng không biết là thật hay giả nhưng hầu hết người dân biết về hang ma ở bản này hiện giờ đều không dám có ý phá phách hay nghịch ngợm gì ở đó, họ đều kiêng kị để tránh điều không may.”
Ông Thiện cũng cho biết ngày xưa đã từng nghe các cụ cao niên ở đây kể về truyền thuyết hang ma ở trên núi rằng những ngôi mộ táng trên các động kia đều là những mộ chứa xương của một bộ tộc ăn thịt người, những bộ xương trong động là xương những người đã bị ăn thịt hoặc có thể là xương của những người có chức sắc trong bộ tộc sau khi chết đã được an táng bằng cách treo lên các vách núi để không ai có thể xâm phạm.
Cũng có một truyền thuyết khác đó là cách đây hàng trăm năm, người Xá và người Thái cùng ở trên mảnh đất Mộc Châu. Do có sự tranh chấp về đất đai họ chọn cách bắn tên để giải quyết. Nếu mũi tên của bên nào bắn cắm vào vách đá nghĩa là thần núi, thần đất thuận cho ở, còn bên nào thua phải đi khỏi mảnh đất này. Họ đã đứng ở núi Cắm tên, xã Mường Sang bây giờ bắn tên về Suối Bàng. Người Xá dùng tên có bịt đồng ở đầu mũi tên nên bắn vào vách đá thì bị nảy ra, còn người Thái lấy sáp ong dính vào đầu mũi tên nên khi bắn vào vách đá, mũi tên đã dính lại. Từ đó, người Thái được ở lại trên mảnh đất này, còn người Xá phải ra đi, giữ đúng lời giao kết là không được sinh sống hay săn bắn, trồng trọt nơi đây nữa. Khi chết, người Xá không dám chôn cất người chết trên đất của người Thái đành đưa vào những thân gỗ to, khoét bỏ ruột để đưa người chết vào trong rồi giấu trên các vách đá cheo leo.
Để đi đến được hang Nà Lồi có những cỗ "quan tài bay" phải leo lên ngọn núi cao dựng đứng
Sau một hồi trò chuyện, ông trưởng bản xin phép phải đi đám cưới ở xã bên nên đành cáo biệt chúng tôi và giao phó trách nhiệm “hoa tiêu” cho anh Đinh Văn Đức để dẫn chúng tôi lên hang Nà Lồi, nơi có vô số những cổ mộ được táng trên các vách núi mà người dân còn gọi là những cỗ “quan tài bay”.
Hang ma Nà Lồi chứa những cỗ quan tài kỳ lạ nằm trên một ngọn núi cao dựng đứng mà mới chỉ nhìn thôi tôi và anh bạn đã lắc đầu lè lưỡi vì biết đây sẽ là một hành trình cực kì gian nan và chẳng kém phần nguy hiểm, không cẩn thận rất dễ trượt chân lăn xuống vực chứ chẳng chơi.
Anh Đức vẫn là người đi đầu, chúng tôi bước theo những bước chân của anh, tay phải bám vào những cây mọc trên sườn núi để làm điểm tựa lấy đà kéo thần người lên. Nhiều đoạn dốc quá chúng tôi phải lấy tay kéo nhau mới vượt qua nổi.
Những quan tài ở hang Nà Lồi còn khá nguyên vẹn, tuy nhiên các quan tài ở hang này lại treo toàn trên những vách núi cao, không thể trèo lên được. Cũng may, có 3 chiếc ở gần, chỉ cần bám lên vệ đã có thể nhìn thấy được. Muốn được tỏ tường xem bên trong quan tài có thật sự còn xương của người chết hay không, chúng tôi liền lấy hương ra thắp làm lễ để tránh làm kinh động dù sao thì “có thờ có thiêng, có kiêng có lành” sau khi đã xong thủ tục, tôi lăm lăm chiếc máy ảnh, còn anh Đức và anh bạn đồng nghiệp hò nhau bật nắp chiếc quan tài vẫn còn nguyên vẹn.
Những cỗ quan tài ở hang Nà Lồi còn khá nguyên vẹn
Xương sọ và xương chân bên trong quan tài
Lần đầu cậy nắp quan tài nhưng không được, vì tấm gỗ quá nặng, phải đến lần thứ 3 chiếc chốt quan tài mới chịu nhúc nhích, rồi theo đà chiếc nắp quan tài được mở ra. Tôi gióng mắt hướng vào trong thì quả thực bên trong quan tài là vô số những mảnh xương người mà rõ ràng nhất là chiếc hộp sọ vẫn còn nguyên vẹn.
Ngoài ra còn có những mảnh sành vỡ, dường như khi chôn người này người ta đã chôn theo một số đồ vật. Cũng giống như quan tài ở Pưa lai, tất thảy những quan tài ở đây đều được làm từ gỗ đinh thối. Quan tài được trang trí những hoa văn họa tiết rất cầu kỳ và hai đầu đều được đục hình đuôi én. Trong lòng quan tài, phần đặt đầu người chết được khoét hình lòng bát. Từ từ đóng chiếc quan tài lại, chúng tôi không ai bảo ai cùng cúi đầu chắp tay vái lạy để tỏ lòng kính trọng với di cốt của người được táng trong quan tài và tìm đường trở xuống.
Lời giải về bí ẩn của cổ mộ trên vách núi
Chuyến đi tìm cổ mộ trên cách vách núi ở Suối Bàng, Mộc Châu, Sơn La thực sự đã mang lại cho chúng tôi những nỗi vui mừng khó tả vì được tận mắt khám phá bí mật bên trong của những cỗ “quan tài bay” gắn với nhiều truyền thuyết rùng rợn. Nhưng thêm vào đó cũng đem đến bao nỗi băn khoăn về lời giải cho bí ẩn của những hang quan tài này.
Một chiếc quan tài có hình thù bên ngoài kỳ lạ
Theo tài liệu phòng Phòng Văn hóa Thông tin huyện Mộc Châu cung cấp thì những quan tài cổ có thể của một tộc người nguồn gốc Môn- Khmer (Người Xá, người Khơ mú, Xinh mun) chứ không thể của người Thái hoặc người Mường, bởi nếu là tổ tiên, họ đã phải thờ cúng. Thứ hai, những quan tài có tuổi ước vào khoảng 400-500 năm trước, nhìn vào quá trình phong hóa trên quan tài có thể phán đoán có những cái mới chỉ khoảng 200 năm tuổi. Thứ ba, dựa vào phần xương còn lại trong các quan tài có thể khẳng định những người này có thể hình lớn, cao to hơn người ngày nay rất nhiều.
Còn theo Phó Giáo sư - Tiến sĩ Nguyễn Lân Cường, Viện khảo cổ Việt Nam, một người từng dành nhiều thời gian nghiên cứu về các táng thức của loài người thì những cỗ quan tài trên vách núi đươc dùng theo hình thức “Huyền táng” hay còn gọi là táng treo chính là hình thức táng được dùng trong các hang ma. Táng thức này sử dụng khá phổ biến trên thế giới nhưng ở Việt Nam hiện mới chỉ phát hiện ở Thanh Hóa và Mộc Châu. Đặc biệt, theo tiến sĩ Nguyễn Lân Cường thì dựa theo những gì còn sót lại có thể dự đoán những quan tài này mới chỉ xuất hiện cách đây vài trăm năm bởi xương ở đây còn rất xốp, nếu để lâu nó đã cứng lại. Tuy nhiên, việc lý giải được làm sao người xưa có thể đưa các quan tài này lên vách núi thì vẫn là một bí mật.
Việc đưa những cỗ quan tài lên các vách núi cao cheo leo,
dựng đứng vẫn còn là một điều bí ẩn chưa có lời giải
Cũng đã có nhiều giả thuyết được đưa ra như là những người được an táng dạng này thường là những quan lang hoặc những người có chức sắc trong bộ lạc người Xá thời ấy. Khi chết, họ sẽ được khiêng, rước lên các động đá. Và các dân phu cũng sẽ dùng cưa, rìu để hạ những cây gỗ gần đấy để an táng cho các vị này. Song có một vấn đề là hầu như tất cả các mộ thuyền ở đây đều bằng gỗ đinh thối. Vậy nhưng khi chúng tôi tiến hành khảo sát thì hầu như không thấy một dấu hiệu nào thể hiện nơi đây có một gốc đinh thối nào cũng như những dấu tích thể hiện loài cây này đã từng hiện diện tại đây!?
Giả thuyết thứ hai là người Xá đã dùng thuyền chở gỗ đinh thối từ các khu vực khác, tập kết tại khu bến phà Vạn Yên (nay thuộc xã Tân Phong, Phù Yên, Sơn La) rồi lại chuyển tiếp tới bến đò Lồi. Từ đó sẽ được chuyển tới các động hang ma. Tuy nhiên, tất cả vẫn chỉ là phỏng đoán chứ chưa thể khẳng định.
Sau chuyến đi này, chúng tôi phần nào cũng đã tìm ra lời giải cho bản thân về những bí ẩn của những cỗ quan tài trong cổ mộ ở các vách núi đá cheo leo. Để có được câu trả lời căn cẽ, chính xác chắc chắn sẽ phải chờ những nhà sử học, nhà nghiên cứu vào cuộc. Tuy nhiên, trong khi chờ đợi, thiết nghĩ cần có những biện pháp hữu ích để bảo vệ để tránh làm mất đi một thứ hiện vật cổ xưa mang nhiều giá trị lịch sử và khoa học.
Theo Infonet
0 nhận xét:
Đăng nhận xét
Viết cảm nhận của bạn